Autor: Martyna Sergiel
Zgodnie z danymi zebranymi przez specjalistów ze Światowej Organizacji Zdrowia gruźlica lokuje się na pierwszym miejscu na świecie wśród chorób zakaźnych powodujących śmierć.
Co roku z tej przyczyny umiera ponad 1 milion ludzi. W naszym kraju obligatoryjne są szczepienia BCG przeciw gruźlicy niemowląt. Zwalczanie choroby opiera się głównie na znajdywaniu pacjentów, którzy mogą stanowić źródło infekcji dla swojego otoczenia, i wdrożeniu kuracji.
U nauczycielki jednej ze szkół podstawowych w Mrągowie (woj. warmińsko-mazurskie) zdiagnozowano gruźlicę. O sposobie diagnozowania osób, które zetknęły się z zarażoną pedagożką, zadecydują lekarze. Jak poinformował Polską Agencję Prasową warmińsko-mazurski inspektor sanitarny Janusz Dzisko, nauczycielka prątkuje, tzn. może przekazywać gruźlicę dalej.
Gruźlica jest chorobą bakteryjną powodowaną przez bakterie Mycobacterium tuberculosis (prątki gruźlicy). Jest przenoszona w dużej mierze drogą kropelkową. Znacznie rzadziej do zakażenia dochodzi drogą pokarmową, na przykład przez skonsumowanie mleka chorej krowy, a także poprzez kontakt bezpośredni z uszkodzoną skórą albo błonami śluzowymi.
Najczęstszym źródłem zakażenia stanowią osoby chore na gruźlicę na etapie prątkowania. Innym źródłem zakażenia są mające gruźlicę zwierzęta, np. krowy, które przekazują prątki z mlekiem.
Jak można wyczytać w internecie na stronie Głównego Inspektoratu Sanitarnego (GIS), okres wykluwania się tej choroby jest skomplikowany do określenia. Bakterie po wniknięciu do organizmu zostają w większości wypadków wyeliminowane, jednakże niektóre z nich mogą pozostać w stanie uśpienia w organizmie danej osoby, nie wywołując objawów chorobowych. „Wskutek aktywacji bakterii w konsekwencji spadku odporności, na przykład przez niedożywienie może dojść do rozprzestrzenienia się prątków gruźlicy w całym ciele, a następnie rozwoju choroby w zajętych narządach lub tkankach” – widnieje w opisie.
Najczęściej proces chorobowy obejmuje płuca, ale prątki gruźlicy mogą docierać do wszystkich narządów i tkanek, a w dogodnych okolicznościach wywołać chorobę, która rozwija się u 5-10 proc. zakażonych prątkami.
GIS wskazał, że specyficzną formą tej choroby jest gruźlica wielolekooporna (MDR), w której stwierdza się opór drobnoustrojów na co najmniej dwa najistotniejsze leki stosowane w leczeniu skojarzonym, czyli izoniazyd i rifampicynę. Ponadto występuje też tzw. gruźlica XDR, która dodatkowo nie daje się leczyć co najmniej dwoma z pozostałych medykamentów przeciwgruźliczych. „Dlatego tak ważne jest skrupulatne przyjmowanie wszystkich zaleconych przez lekarza leków we wskazanym przez niego czasie. W przeciwnym wypadku, tj. niesystematycznego lub zbyt krótkiego przyjmowania leków, leczenie nie jest skuteczne i prątki uodparniają się na nie” –podano w treści artykułu.
Objawy zachorowania na gruźlicę mogą być rozmaite. Mogą mieć charakter ogólny (np. wysoka temperatura ciała, osłabienie organizmu, brak apetytu, utrata masy ciała) lub miejscowy, w zależności od atakowanego organu.
Zdaniem ekspertów z GIS najczęstszym wyznacznikiem gruźlicy płuc jest długotrwale utrzymujący się kaszel, mogą też wystąpić duszności, bóle w klatce piersiowej czy krwotoki płucne. Niecharakterystycznymi objawami gruźlicy pozapłucnej są natomiastobrzęki, bolesność podczas ruchu, powiększenie obwodowych węzłów chłonnych, upośledzenie funkcjonowania zaatakowanych narządów.
W informacji GIS zaznaczono, że podanie jednej dawki szczepionki BCG (Bacillus Calmette-Guérin) przeciwko gruźlicy ochrania dziecko przed najcięższymi postaciami gruźlicy (gruźlica rozsiana i gruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych) i znacznie zmniejsza ryzyko zachorowania na tę przypadłość. W Polsce szczepienie BCG jest bezpłatne i obowiązkowe do 15. roku życia. „Optymalnie powinno być przyjęte w pierwszej dobie życia dziecka lub przed wypisem z oddziału noworodkowego” – przypomniano.
Zauważono przy tym, że choć istniejąca szczepionka BCG minimalizuje stopień przebiegu choroby, ma jednak dużo mniejsze znaczenie w ograniczeniu jej przekazywania. W Polsce, zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych, obowiązkowe są szczepienia BCG wyłącznie dla niemowląt. Zwalczanie gruźlicy opiera się zaś głównie na wykrywaniu osób, które mogą stanowić źródło zakażenia dla innych, i wdrożeniu leczenia z zastosowaniem długotrwałej kuracji z użyciem antybiotyków i chemioterapeutyków.
Aktywność mająca za zadanie wyeliminowanie zachorowań u zwierząt podejmowana jest zgodnie z opracowywanymi przez sektor weterynarii programami zwalczania tej infekcji.
Zachorowania na gruźlicę należą do najczęściej występujących chorób zakaźnych w skali całego globu. Według danych WHO z października 2024 r. na całym świecie na gruźlicę zapada rocznie ponad 10 mln osób, w tym 1,25 mln dzieci do 14. roku życia,
Należy dodać, że tylko połowa z nich jest diagnozowana i leczona. Choroba zajmuje pierwsze miejsce wśród zakaźnych przyczyn zgonów ludzi na świecie. Rocznie z jej powodu umiera ponad 1 mln osób.
Jak mówił kilka miesięcy temu na spotkaniu prasowym z okazji Światowego Dnia Gruźlicy dr hab. Adam Nowiński, pulmonolog z Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie, „gruźlica w dalszym ciągu jest chorobą niezwykle ciężką i z dużą częstotliwością przypadków. Nie ma kraju wolnego od gruźlicy, dlatego sukces w walce z nią odniesiony w jednym państwie, nie rozwiąże niebezpieczeństwa występowania tej choroby gdzie indziej”.
Opracowano na podstawie: https://www.rynekzdrowia.pl/Polityka-zdrowotna/Gruzlica-wciaz-grozna-choroba-bakteryjna,278260,14.html