Autor: Tomasz Wojczak
11 listopada 2025 roku po raz kolejny obchodzić będziemy Święto Niepodległości, które ustanowiono dla upamiętnienia jednego z najważniejszych wydarzeń w historii Polski.
Odzyskanie niepodległości przez Polskę stało się możliwe dzięki splotowi wielu czynników, które temu sprzyjały. Najważniejsze z nich to słynne orędzie Prezydenta USA Woodrowa Wilsona i zawarcie w dniu 9 listopada 1918 rozejmu, który zakończył I Wojnę Światową. Już w tym samym dniu studenci na ulicach Warszawy rozbrajali niemieckich żołnierzy. Dzień później, w dniu 10 listopada przybył do Warszawy Józef Piłsudski. Dnia 11 listopada 1918 roku Rada Regencyjna – gremium powołane zaborców, stanowiące rząd podległego Niemcom i Austro-Węgrom Królestwa Polskiego – przekazała Piłsudskiemu pełnię swej władzy. Z tego powodu dzień 11 listopada 1918 roku uważany jest za pierwszy dzień w historii wolnej i niepodległej Polski, która po zaborach odrodziła się niczym Feniks z popiołów.
Odzyskanie przez Polskę niepodległości zostało barwnie opisane przez Jędrzeja Moraczewskiego, absolwenta Politechniki Lwowskiej, działacza związkowego i polityka, który w dniach od 17 listopada 1918 do 16 stycznia 1919 roku był premierem odrodzonej Polski. Jędrzej Moraczewski wspominając dzień 11 listopada 1918 roku pisał „Niepodobna oddać tego upojenia, tego szału radości, jaki ludność polską w tym momencie ogarnął. Po stu dwudziestu latach prysły kordony. Nie ma ich: Wolność! Niepodległość! Zjednoczenie! Własne państwo! Na zawsze! Chaos? To nic. Będzie dobrze. Wszystko będzie, bo jesteśmy wolni od pijawek. Złodziei rabusiów, od czapki z bączkiem, będziemy sami rządzili….”
W trakcie opracowywania artykułu korzystałem z książek:
Andrzej Zawada, Dwudziestolecie literackie, Wrocław 1997
Maja i Jan Łozińscy, W przedwojennej Polsce. Życie codzienne i niecodzienne, Warszawa 2012
Czesław Brzoza, Andrzej L. Sowa, Historia Polski 1918-1945, Kraków 2006.