Autorka: Martyna Sergiel
Wczoraj, tj. 13 sierpnia 2025 r. na stronie Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych wreszcie opublikowane zostały tłumaczenia Uwag końcowych (tzw. zaleceń) Komitetu ONZ ds. Praw Osób z Niepełnosprawnościami.
Dokumenty były wydane w Polsce już 7 lat temu w 2018 roku.
Są one aktualnie dostępne w języku polskim, angielskim, Polskim Języku Migowym (PJM) oraz w wersji łatwej do czytania i rozumienia (E T R).
To istotny przełom, o który przez lata apelowały organizacje trzeciego sektora i sam Rzecznik Praw Obywatelskich. Brak tłumaczeń i dostępnych wersji ograniczał opcję rzeczywistego uczestnictwa osób z niepełnosprawnościami w obserwacji wdrażania postanowień Konwencji – do czego nasz kraj jako państwo-strona, jest zobowiązany.
We wrześniu 2018 r. Komitet Organizacji Narodów Zjednoczonych pierwszy raz dokonał przeglądu działań Polski na rzecz realizacji Konwencji z 2006 roku. Poprzez wydane zalecenia doceniono pewne postępy, ale przede wszystkim wskazano konkretne dziedziny, które wymagają poprawy – zarówno w zakresie prawa, jak i praktyki.
Komitet podkreślił, że uwagi te muszą być szeroko rozpowszechnione: wśród osób z niepełnosprawnościami, organizacji ich reprezentujących oraz całego społeczeństwa. Ponadto – mają być dostępne w językach urzędowych, mniejszościowych, migowych oraz w dostępnych formatach.
Pomimo rekomendacji oraz upływu niemal sześciu lat, tłumaczenia nie były dotąd publicznie dostępne. W związku z tym Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich, Valeri Vachev, w lipcu 2024 r. skierował pytanie do pełnomocnika rządu ds. osób niepełnosprawnych, Łukasza Krasonia, o to, kiedy dokumenty zostaną opublikowane w formatach dostępnych dla każdego.
Brak tłumaczeń nie tylko ograniczał dostępność informacji, ale także naruszał postanowienie wynikające z art. 33 ust. 3 Konwencji, który mówi o konieczności włączania osób z niepełnosprawnościami w proces monitorowania realizacji postanowień Konwencji.
W Komentarzu ogólnym nr 7 Komitet ONZ przypomina, że państwa powinny zapewnić dostęp do informacji umożliwiających rzeczywisty udział obywateli w procesie decyzyjnym.
Rządowe tłumaczenia pojawiły się wreszcie w sierpniu 2025 roku, ale przed Polską kolejny krok. Do 25 września 2026 r. nasz kraj musi przedłożyć Komitetowi ONZ następne sprawozdanie z realizacji Konwencji, uwzględniające postępy we wdrażaniu zaleceń z 2018 roku.
Warto przy tym zapytać, czy tym razem zostaną one nie tylko przetłumaczone, ale przede wszystkim wdrożone – z udziałem tych, których dotyczą?
Opracowano na podstawie: https://niepelnosprawni.pl/informacje/rekomendacje-komitetu-onz-ds-praw-osob-z-niepelnosprawnosciami-wreszcie-przetlumaczone.