Jutro, tj. 6 stycznia obchodzimy święto Trzech Króli. W tekście wyjaśnię, jaka tradycja wiąże się z uroczystością Objawienia Pańskiego i jak powinno się ją celebrować.
Trzech Króli, a ściślej Objawienie Pańskie lub Epifania, to chrześcijańska ceremonia obchodzona, by uczcić objawienie się Boga człowiekowi, obecność Boga w życiu człowieka, oraz ludzką umiejętność do rozumowego odkrywania Transcendencji.
Trzech Króli to jedno z pierwszych świąt, które ustanowił Kościół. W początkach chrześcijaństwa na wschodzie we wskazanym czasie obchodzono nie tylko wspomnienie pokłonu Mędrców, Chrztu Pańskiego i przemienienia wody w wino w Kanie Galilejskiej, ale także Boże Narodzenie.
W Kościele łacińskim święto zaczęło być obchodzone pod koniec IV w. jako święto już niezależne od Bożego Narodzenia.
W drugiej kolejności odseparowano od niego także święto Chrztu Pańskiego, które od tej chwili na osi czasu, wypada w niedzielę po 6 stycznia. Wspomnienie cudu w Kanie Galilejskiej wyznaczono z kolei na drugą niedzielę zwykłą w roku.
Objawienie Pańskie, według chrześcijan, ma być pokłonem złożonym Bogu Wcielonemu przez część świata pogan, ludzi z różnych warstw społecznych i narodów. Z tym wiąże się późniejszy zwyczaj przedstawiania Mędrców (do dziś obecny w kulturze) jako trzech postaci, z których jedna jest czarnoskóra, druga młoda, a trzecia w podeszłym wieku.
Trzech Króli w kościele rzymskokatolickim jest świętem nakazanym. Oznacza to, że w tym dniu katolicy mają obowiązek wziąć udział w nabożeństwie.
Wcześniej, tradycyjnie, w dniu święta Trzech Króli święcono złoto, którym później dotykano karku, a także kadzidło (żywicę z jałowca), służące do okadzania gospodarstwa. Zwyczaje te miały uchronić dom i jego mieszkańców przed nieszczęściem i zapewnić zdrowie.
Aktualnie 6 stycznia, zgodnie ze zwyczajami, na drzwiach katolickich domów nanosimy kredą napis C†M†B lub K†M†B z datą bieżącego roku. Obie formy są prawidłowe.
Tradycja ta upowszechniła się w XVIII w. Litery są skrótem od łacińskiego życzenia Christus Mansionem Benedicat (Niech Chrystus błogosławi temu domowi), a według św. Augustyna Christus Multorum Benefactor (Chrystus dobroczyńcą wielu).
Niektórzy uważają ponadto, że jest to skrót imion trzech Mędrców – Kacper, Melchior i Baltazar – przekazanych przez średniowieczną legendę.
Znana jest także interpretacja skrótu jako pierwszych liter łacińskich nazw wydarzeń świętowanych w Epifanię: Cogitum – Matrimonium – Baptisma (Poznanie – Wesele – Chrzest).
Do tradycji święta Objawienia Pańskiego należy też przejście Orszaku Trzech Króli organizowane w wielu miastach Polski. Są to uliczne jasełka połączone ze wspólnym kolędowaniem. Orszaki organizowane są oddolnie przez mieszkańców przy wsparciu lokalnych biskupów i władz.
Zgodnie z Prawosławiem święto Trzech Króli należy do 12 głównych świąt roku liturgicznego. Święto spaja w sobie objawienie się Boga człowiekowi, Teofanię i pierwsze objawienie się Trójcy Świętej podczas Chrztu Pańskiego. Obchodzone jest 19 stycznia.
Luteranie, tak jak katolicy, obchodzą święto Trzech Króli 6 stycznia pod nazwą Epifanii. 6 stycznia wyznacza też początek karnawału, który trwa aż do wtorku przed środą popielcową. 6 stycznia był dniem wolnym w czasach powojennych, aż do 1960 roku.
Przepis ten został jednak zniesiony ustawą Sejmu PRL. Prace nad przywróceniem dnia wolnego rozpoczęto na nowo w 2010 r., przy okazji nowelizacji Kodeksu Pracy. Od 2011 r. święto Trzech Króli znów jest dniem ustawowo wolnym od pracy. W tym roku przypada ono w piątek. Szykuje się zatem długi weekend.